Begin deze maand, meer bepaald op 3 december (2019) eindigde het 82 jaar durende monopolie van de Franse nationale spoorwegmaatschappij SNCF. Concreet betekent dit dat particuliere spoorwegmaatschappijen nu in Frankrijk vrije toegang hebben tot het binnenlandse spoorwegnet.
In eerste instantie kunnen particuliere spoorwegmaatschappijen op eigen initiatief spoorlijnen exploiteren, maar ook zijn de regio’s, die er bevoegd zijn voor het regionale spoorverkeer (de zogenaamde TER-treinen), niet langer verplicht hun treinverkeer in handen te geven van de SNCF, maar kunnen ze hun spoorexploitatie nu ook aan particuliere spoorwegmaatschappijen uitbesteden.
Omdat in veel Franse regio’s het ongenoegen over het functioneren van de Franse nationale spoorwegmaatschappij groot is en waarbij zelfs het Franse rekenhof zich half oktober van dit jaar liet ontvallen dat de Franse regio’s wel erg veel betalen voor de dienstverlening die ze er van de SNCF voor terugkrijgen, zaten een aantal van die Franse regio’s vol ongeduld te wachten op het moment dat ze de kluisters van de SNCF van zich konden afwerpen. Zeker de regio ‘Sud’ (Provence-Alpes-Côte d’Azur, afgekort ‘PACA’) wil er daarbij geen gras laten over groeien.
Zo keurde vorige vrijdag (13 december 2019) het bestuur van de regio zijn ‘procédure de délégation de service public’ (procedure voor de delegatie van de openbare dienst) goed. Bedoeling is om de spoorlijn Marseille – Toulon – Nice en de stoptreinen in de omgeving van Nice (de kustlijn en het bergspoor van Nice naar Tende) in de aanbieding te zetten. De offerteaanvragen daarvoor worden begin 2020 uitgeschreven.
Bedoeling is dat reeds in juni 2021 een particuliere exploitant in opdracht van de regio de exploitatie verzorgt van de treinverbinding tussen Marseille en Nice (iets wat wij met een 2.45 uur durend traject van circa 200 km hier al een langeafstandsverbinding zouden noemen) terwijl de stoptreinen rond Nice in 2024 door een particuliere exploitant zouden worden uitgebaat. Acht private spoorwegmaatschappijen, waarbij 2 Franse en 6 buitenlandse, blijken in de uitbating van deze spoorlijnen geïnteresseerd.
Is de regio ‘Sud’ het verst gevorderd met haar plannen en zal deze regio inzake liberalisering van haar spoorverkeer de spits afbijten, ook de Franse regio’s ‘Grand Est’ en ‘Hauts-de-France’ blijven niet passief aan de zijlijn staan en zullen spoedig volgen. Maar ook de regio ‘Pays-de-la-Loire’ heeft interesse om op de liberaliseringstrein te springen.
Toch rijden de eerste particuliere treinen in Frankrijk niet in opdracht van de regio ‘Sud’. Zo heeft de Duitse particuliere spoorwegmaatschappij Flixtrain de ambitie om tegen eind 2020 op eigen initiatief en met eigen treinen te gaan rijden op de spoorverbindingen Parijs-Noord – Brussel-Noord; Parijs-Bercy – Lyon Perrache; Parijs-Bercy – Toulouse; en Parijs-Austerlitz – Bordeaux. Ook is er een nachttrein voorzien tussen Parijs-Bercy en Nice waarbij Flixtrain zowel overdag als ’s nachts wil gaan gebruik maken van klassieke spoorlijnen.
Het initiatief om hogesnelheidslijnen uit te baten, wil deze spoorwegmaatschappij overlaten aan andere kapers op de kust, zoals het Itiliaanse ‘Thello’ en het Spaanse ‘RENFE’. Het Italiaanse Thello wil daarbij met hoge snelheidstreinen gaan rijden tussen Parijs en Lyon (als onderdeel van de spoorverbinding naar het Italiaanse Milan terwijl het Spaanse Renfe is geïnteresseerd in de as Lyon -Marseille (als onderdeel van de treinverbinding naar het Spaanse Barcelona). Anderzijds heeft het Franse SNCF plannen om met haar hogesnelheidstreinen te gaan rijden op het Spaanse spoorwegnet.
Maar ook de Franse nationale overheid laat zich in het liberaliseringsverhaal niet onbetuigd: begin dit jaar (2019) liet die weten dat ze 2 van haar 16 InterCity-lijnen (TET: ‘Trains d’équilibre du territoire’, langeafstandstreinen over klassieke spoorwegnet), die worden beschouwd als dienstverlening van openbaar nut en die nu nog door de SNCF worden gereden, in de etalage wil zetten.
Het gaat meer bepaald om de spoorverbindingen tussen Nantes – Bordeaux (goed voor jaarlijks 686.000 reizigers) en tussen Nantes en Lyon (387.000 reizigers op jaarbasis).
Volgens de momenteel gekende planning zou de Franse overheid in 2020 een oproep lanceren voor het indienen van offertes waarna in de loop van 2021 de nieuwe exploitant(en) zou(den)worden bekendgemaakt en in 2022 de nieuw aangeduide spoorwegmaatschappij(en) in 2022 zou(den) kunnen van start gaan.
© Nico Callens