De bijdragen die deze week in De Standaard verschenen over de te verwachten gevolgen van een verdere en versnelde automatisering op de tewerkstelling, onder meer in de kantooromgeving (zie ook de blog-bijdrage “Uw job op de schop“), hebben niet de deining, laat staan het schok-effect, veroorzaakt die daar logischerwijze mocht van worden verwacht. Is dit een vorm van verdringing om de realiteit niet onder ogen te hoeven zien ?
Anderzijds wordt er nog flink gearmworsteld over de in het regeerakkoord voorziene tax-shift waarbij er alternatieven moeten worden gevonden voor de belasting op arbeid. Zo stelden vijf topfiscalisten de voorbije week nog de discriminerende belastingsvrijstelling van enkele spaarverzekeringsproducten (de zogenaamde Tak 21 en Tak 23) aan de kaak (De Standaard van vrijdag 13/01/2014).
Het zijn Axel Haelterman, professor aan de KU Leuven en lid van de Hoge Raad van Financiën, de professoren Michel Maus (VUB) en Bruno Peeters (UA) en de topfiscalisten Victor Dauginet en Luc Vanheeswijck die de kat de bel aanbonden: de belastingvrijstelling voor deze verzekeringsproducten is niet meer van deze tijd is. Professor Vanheeswijck voegt daar nog aan toe: ‘Als men spreekt van rechtvaardige belastingen is deze vrijstelling echt wel iets dat men moet aanpakken’.
Maar zoals de De Standaard aanstipt ligt het aanpakken van die producten politiek heel gevoelig. Dat mocht al meteen blijken uit De Standaard van vandaag 14/02/2015: “Belasten van vermogenswinsten uit Tak 21 en Co stuit op weerstand / Zowel N-VA als SP.A in de bres voor verzekeringsproducten“. Eens te meer is er daarover ‘een meningsverschil’ binnen de regeringspartijen: waar voor CD&V deze denkpiste bespreekbaar is, is dit voor N-VA volstrekt taboe. Liberaal parlementslid Luc Van Biesen vindt het om strategische overwegingen niet verstandig om dit idee “a priori af te schieten”. Waarna hij vervolgt: “Daarmee zet je minister van Financiën Johan Van Overveldt (N-VA) klem. En het is al geen gemakkelijke klus”. De Standaard ziet daar een niet mis te verstane sneer naar NV-A in.
Maar laat ons wel wezen: deze discussie heeft geen enkel uitstaans met de jobs die door een verdere automatisering worden bedreigd. Wel is dit nog altijd een niet beslecht gedeelte van de discussie over de onrechtvaardige spreiding van de door de (federale) regering voorziene besparingen.
Toch is er een verband, namelijk dat er een verschuiving moet zijn van belastingen op arbeid naar andere vormen van belastingen. Immers, wanneer een verdere automatisering zich doorzet, wordt de groep waarbij belasting op arbeid kan worden geïnd, almaar kleiner. Een vermogens(winst)belasting kan hier maar een gedeeltelijk antwoord op zijn.
Wanneer we met steeds minder werknemers minstens evenveel gaan produceren is er een verschuiving van belasting op arbeid naar een belasting op productie nodig, zowat te vergelijken met de manier waarop accijnzen worden geïnd op de productie van tabaksproducten. Noodzaak is daarbij een waterdicht geautomatiseerd controlesysteem zoals de witte kassa’s die onlangs werden ingevoerd in de horeca.
Vraag is ook of we dat al niet veel eerder hadden moeten doen en of het kalf al niet gedeeltelijk is verdronken ? Met dat verschil dat wordt verwacht dat de automatisering zich de komende jaren versneld zal voortzetten, is dit gegeven niet nieuw. Het gebeurt sluipend en zich verschuilend achter de economische crisis is men nog steeds niet snel geneigd om het toe te geven. Maar jaar na jaar gaan er banen verloren en moeten we met steeds minder mensen instaan voor de productie van diensten en goederen.
Het is een droge vaststelling en een verband met het vorige wordt door de krant niet gelegd, maar in haar editie van 12/02/2015 meldt nog steeds De Standaard dat in vergelijking met december 2013 in december 2014 zomaar eventjes 8.677 van de ruim van ruim 630.000 banen bij de Vlaamse kmo’s zijn verloren gegaan . Of een verlies van 1,4 procent van de vaste banen. De berekening slaat namelijk alleen maar op de contracten van onbepaalde duur. Tijdelijke contracten en uitzendjobs zijn hier namelijk niet meegeteld. Bron van deze gegevens is de driemaandelijkse tewerkstellingsbarometer van Unizo en ADM.
Het dreigt op een zelfde manier te verlopen zoals met de opvangen vaan de kosten van de vergrijzing (waarover ook een eerder blogberichtje:“De schuld van de babyboomers?“): door de problematiek naar de achtergrond te verdringen, wordt er verzuimd om naar oplossingen te zoeken die ons moeten toelaten de toekomst aan te kunnen. Hoe lang steken de struisvogels hun kop nog in het zand ?
Nico Callens